بعد از آن ناشران میتوانند تنها 10 روز دیگر درخواست مهلت کنند و پس از گذشت 30 روز توقف نماد امکان پذیر نخواهد بود." این دستورالعمل اصلاحی نحوه توقف و بازگشایی نمادها بود که کرباسیان پیش از آغاز جلسه هیأت دولت بر آن تاکید کرد و به سرعت بر خروجی رسانهها قرار گرفت. کرباسیان با بیان اینکه " اگر ناشران طی 10 روز ابتدایی اطلاعات را افشا نکنند موضوع اعلام عمومی میشود و درخواست مجدد ارسال اطلاعات مالی از سوی سازمان بورس نیز به عموم اعلام خواهد شد"، از بازگشایی نماد خبر داد و اعلام کرد "درصورتی که ناشری اطلاعات را افشا نکرده باشد از سوی سازمان بورس به فعالان بازار سرمایه اعلام میشود تا در معاملات خود این موضوع را در نظر بگیرند." این ابلاغیه روز چهارشنبه به سازمان بورس و اوراق بهادار ابلاغ شد و به دنبال آن شاپور محمدی، رئیس سازمان بورس واوراق بهادار به اظهار نظر پرداخت. عطف به ماسبق نبودن این ابلاغیه یکی از مواردی بود که وی به آن اشاره کرد و گفت: " سازمان بورس در تلاش است این نمادها نیز به زودی بازگشایی شوند." سخنگوی سازمان بورس زمان اجرایی شدن کامل این دستورالعمل را یک ماه و نیم عنوان کرد و افزود: البته برخی از موارد طی دو هفته آتی عملیاتی میشود." اصلاح رویه توقف نمادها خبراز تحول جدیدی در بازار سرمایه دارد که البته باید دید سازمان تا چه حد در اجرای آن موفق خواهد بود. پرسمان این شماره هفتهنامه بورس ابعاد گوناگون این اصلاحیه و چالشهای آن را از کارشناسان فعال در بازار سرمایه جویا شده است.
راه حل ریشه ای سازمان بورس برای رفع بسته ماندن نمادها
حامد ستاک؛ کارشناس بازارسرمایه/ ابلاغ دستورالعمل اصلاحی نحوه توقف و بازگشایی نمادها توسط سازمانبورس و اوراقبهادار قطعا یکی از درخشانترین اقدامات انجام شده اخیر سازمانبورس است. بدون شک بسته ماندن نمادها به دلایل مختلف ضربه بزرگی به نقدشوندگی بازارسرمایه ما وارد میکند. این روزها به دلیل بسته ماندن نمادهای بزرگ، قدیمی و معتبر بازارسرمایه به صورت بلندمدت، ریسک نقدشوندگی بازارسرمایه به شکل معناداری افزایش پیدا کرده است. از آنجا که در بازارهای مالی هر ریسکی، صرف ریسک خاص خود را طلب میکند ، فعالان بازارسرمایه نیز برای ریسک نقد شوندگی صرف ریسک بالایی مطالبه میکنند که گاه برخی به اندازه ریسک سیاسی به این ریسک وزن میدهند.
بی دلیل نیست که گاهی فعالان حاضر به آوردن سرمایههای کوتاهمدت خود، با وجود ارزندگی سهامهای موجود در بازارسرمایه نیستند، زیرا احتمال بلوکه شدن سرمایه خود را میدهند. شاید اگر ادعا شود که ابلاغ و اجرایی کامل این دستورالعمل همتراز با کاهش نرخ سپردهها میتواند بر بازارسرمایه باشد، سخنی گزافه نگفته ایم.
از طرفی دیگر اگر ضمانتهای اجرایی و زیر ساختهای لازم به شکل صحیح و کامل مهیا شده باشد سازمان بورس ماهیگیری را به بازارسرمایه هدیه کرده است. در صورتی که اگر با تلاش اقدام به باز کردن نمادهای بسته میکرد مشکل به صورت موقت حل میشد و همچنان صورت مسئله پابرجا باقی میماند. امید است با تداوم فعالیتهای این چنینی در سایر مشکلات بازار همچون وجود دامنه نوسان محدود و بازارسرمایه روز به روز در جهت کارایی بیشتر و شفافیت مطلوبتر قدم بردارد.
ضربههایی که توقف طولانیمدت نمادها به بازار زد
مهدی محمودی؛ مدیر صندوقهای سرمایهگذاری تامین سرمایه لوتوس پارسیان/ يكي از مهمترين عوامل مورد توجه بسياري از سرمايهگذاران بازارهاي سرمايه، نقدشوندگي سهام است. نقدشوندگي يكي از كاركردهاي اصلي بورس اوراق بهادار است و سرمايهگذاران همواره خواستار سهامي هستند كه بتوانند در صورت صلاحدید در کمترین زمان ممكن آن را معامله كنند.
سرمايهگذاران به دليل ريسك جدا نشدني سرمايهگذاري، انتظار بازده دارند. بنابراین، براي سرمايهگذاران، آگاهي از ريسک و بازده سرمايهگذاري از اهميت ويژهاي برخوردار است. عدم نقدشوندگي يک دارايي مالي نيز در واقع نوعي ريسک براي آن محسوب ميشود كه انتظار ميرود سرمايهگذاران به ازاي تقبل ريسک، بازده كسب كنند. بنابراين، تمايل به بررسي اين مساله از اين واقعيت نشأت گرفته كه نقدشوندگي سهام در بورس اوراق بهادار يكي از دغدغههاي اصلي سرمايهگذاران است.
بسته شدن سهمها بهصورت طولانیمدت علاوهبر از بین بردن یکی از کارکردهای اصلی بورس، موجب ظلم در حق سهامداران بهویژه سهامداران خرد میشود. در چند سال اخیر بارها شاهد توقف طولانیمدت نماد شرکتها یا بسته شدن دستهجمعی نمادهای یک صنعت برای مدت طولانی بودهایم که در پایان نهتنها موجب شفافیت و رفع ابهام نشد بلکه به علت توقف طولانیمدت سهام شرکتها و تغییرات بازارهای کالایی و... موجب تحمیل زیانهای سنگین به سهامداران شد که میتوان برای نمونه به بستن دستهجمعی نمادهای گروه پالایش اشاره کرد که بعد از هشت ماه بدون رفع ابهام و با کاهش شدید قیمت نفت در طی دوره بسته بودن سهام این گروه (قیمت نفت تقریبا به نصف کاهش پیدا کرد) موجب زیان شدید سهامداران شد. نمونه دیگر، بسته شدن سهم مپنا در سال گذشته بود که بازگشایی آن بدون رفع ابهام انجام شد. با کاهش نقدشوندگی بازار ناشی از توقفهای طولانی و اضافه شدن ریسک حبس بلندمدت سرمایه، افراد علاوهبر آنکه بازده بیشتری برای فعالیت در بازار سرمایه طلب میکنند، همیشه بخشی از منابع خود را به صورت نقد یا سپرده نگهداری میکنند که این خود باعث کاهش حجم معاملات و کاهش تمایل به ورود به بازار به علت نقدشوندگی پایین میشود.
نقدشوندگی بازار با اجرای دستورالعمل توقف نمادها
بهنام بهزادفر؛ مدیر امور اعضا و اشخاص وابسته به اعضا/ یکی از وظایف سازمانبورس و اوراقبهادار و به طریق یکی از وظایف سازمانبورس و اوراقبهادار و به طریق اولی نهادهای ناظر در بازارسرمایه، تسهیل در نقدشوندگی بازار است. در واقع نهادهای ناظر در بازارهای مختلف مالی دنیا، عموما دغدغه تغییرات قیمت سهام، رشد یا نزول بازار، چشمانداز شاخص بورس، سود یا زیان سهامداران خرد و ... را ندارند، اما نقدشوندگی و شفافیت یکی از نگرانیهای همیشگی این نهادهاست. حتی به نوعی میتوان ادعا کرد که احتمال خروج یک سرمایهگذار از بازارسرمایه با توجه به قفل شدن داراییها بیشتر از احتمال خروج در صورت ضرر کردن خرید و فروش سهام است. در حالحاضر فقدان عامل نقدشوندگی در بورسهای کشورمان با توقف طولانی نمادها احساس میشود. در گذشته توقف طولانی مدت نمادهای شرکتهای پالایشگاهی و اکنون توقف طولانی مدت نمادهای بانکی عملا تبدیل به یک بحران شده است. خوشبختانه سازمانبورس و اوراقبهادار با تصویب دستورالعملهایی زمان توقف نمادها را کاهش داده است. اجرایی شدن این موضوع علاوه بر مزیت نقدشوندگی، عملا می-تواند تسهیل کننده ورود ابزارهای نوین مالی، نظیر معاملات فروش استقراضی، معاملات اختیار معامله، آتی سهام و ... نیز باشد. در همین راستا گام بعدی را میتوان تدوین دستورالعملهای اجرایی جهت ایجاد اهرم نظارتی بیشتر بر روی ناشرین دانست. اهرم نظارتی موجب میشود ناشرین گزارشات خود را به موقع ارائه کنند، در گزارشات خود همه موارد به صورت درست و کامل افشا کنند و همچنین شفافیت بیشتری نسبت به قبل داشته باشند. در این خصوص علاوه بر تصویب دستورالعملهای سازمانبورس و اوراقبهادار نیاز به همکاری مجلس شورای اسلامی نیز هست.
نقدشوندگی؛ آرزوی دیرینه بورس
ایمان مقدسیان؛ مدیر معاملات کارگزاری بانک کشاورزی/ در آستانۀ تحقق عملی یکی از آرزوهای دیرینۀ بورس هستیم. شاید در بازارهای ساختار یافته و پیشرفته این مسأله بسیار ساده به نظر برسد، اما در بورس تهران خروج سرمایه گذاران از بورس گاه با دشواری و چالش مواجه میشود، تا آنجا که منابع محدود سرمایه گذاریشان قفل میشود.
نگاهی گذرا به نمادهای بانکی در یکسال گذشته این نکتۀ تلخ را آشکار میسازد که منابع هزاران سرمایه گذار راکد شده و حتی اگر بخواهند، توان خروج از بازار را نخواهند داشت. علت هر چه که باشد، در نتیجه تفاوتی ایجاد نمی کند، گاهی علت در نبود شفافیت در صورتهای مالی است، گاه مسایل مالکیتی و گاه عدم ارایۀ بموقع اطلاعات، اما تمام این عوامل که در کنترل سهامدار و به ویژه سهامدار خرد نیست، باعث بسته نگه داشتن نماد میشود و حتی در دورههای زمانی بیش از یکسال نماد سهم متوقف باقی میماند. اثر این اتفاق بر مشتریانی که از اهرم استفاده میکنند، مضاعف است، مشتری هزینۀ مالی برای اعتباری که از شرکت کارگزاری اخذ کرده، پرداخت میکند، بدون آنکه حق فروش سهم را داشته باشد و بدین ترتیب ضرر بیشتری متحمل میشود.
اما خبر مثبت آن که طبق وعدۀ رییس سازمان بورس که این بار رنگ و بوی عملی هم به خود گرفته، قرار است توقف نمادها به کمتر از یک روز محدود شود.
ظاهراً مسئولان سازمان هم به این نتیجه رسیده اند که پیشبینی سود از سوی شرکت ها چندان قابل اتکا نیست و این مسئولیت بیش از مسئولان ناشران بورسی، متوجه نهادهای مالی از جمله شرکت های مشاورۀ سرمایه گذاری و تحلیلگران مالی است که در مورد کیفیت سود سازی شرکت ها اظهار نظر کنند.
کارآیی اطلاعاتی بازار در گرو ایفای نقش صحیح نهادهای مالی است، وگرنه بسته نگهداشتن نمادها، تا کنون کمکی به شفافیت اطلاعاتی نکرده است
سایه و روشن آثار بازگشایی نمادها بر شاخص بورس
سعید شعبانی؛ حسابدار رسمی / بازار پولی و مالی مهمترین و حساسترین بازار اقتصادی است که ضریب نوسان سیاستها و برنامههای آن ، بازتاب سریع و صریحی در کل اقتصاد یک کشور و حتی اقتصاد بینالملل و بازرگانی خارجی دارد.
اگر همه این منابع و نقدینگی در فرآیند تولید و اقتصادی توزیع شود، بیتردید میتواند به ایجاد انقلاب تولیدی کمک کند، در آن صورت عمده نارساییها و مشکلات در همه بازارهای اقتصادی برطرف خواهد شد. بار دیگر «سناریوی بازگشایی نمادها در یک روز خوب تکرار شد.»
روز خوب یعنی فضای خوب و فضای خوب همانند یک بالشتک و ضربهگیر از افت شاخصها جلوگیری میکند با این حال در بازار نقل و حدیثهای متفاوتی است، بازگشایی دهها نماد که نه شرکتها پاسخگوی سهامداران هستند و نه سازمان، مشکل امروز بازارسرمایه کشور است. بسیاری از شرکتها که نمادشان بازگشایی شد، جزو فهرست 50 شرکتی نیستند که سهامداران حقیقی در انتظار بازگشایی آن هستند.
هر چند که در میان آنها شرکتهای بزرگی است. دو سه سالی است که شاخص بورس تهران سیاسی شده است و این «آمپر اقتصادی» سنجهای برای تاثیر سیاست بر اقتصاد است. تحلیل همیشگی که در روزهای بعد از بازگشایی نمادها وجود دارد، این است که این اقدام سازمان منجر به روان شدن بازار و نقدشوندگی 17 نماد در بازار شد. با این حال هنوز سازمان با مشکل بازگشایی دهها نماد دست و پنجه نرم میکند.
جدای از ترفند تابلوی چهارم که بر سر کارایی نقدهایی وجود دارد و تصمیم، آغاز فعالیت نمادها با دعای خیر فعالان تالار روبهرو شده است، در مجموع بازگشایی نمادها، باعث افت شاخص کل میشود، اما بازده نقدی و قیمت بازار رشد خواهد کرد.
خرسندی فعالان بازارسرمایه از بازگشایی نماد شرکتها
مجتبی شهبازی؛ ا مدیر معاملات کارگزاری بانک پاسارگاد/ عتماد در بازارسرمایه از رکن اصلی و موثر بر کیفیت این بازار است و نمیتوان از آن غفلت کرد. بازارسرمایه قبل ازآنکه به نقدینگی و ورود پول و سرمایه جدید نیاز داشته باشد به اعتماد نیاز شدید دارد. حساسیتی که موضوع اعتماد در بورس دارد در این حد است که کوچکترین بیاطمینانی موجب افزایش ریسک سرمایهگذاری، از تعادل خارج شدن و مصیبتهای کلان اقتصادی میشود. حال یکی از عواملی که علیالخصوص در چند سال گذشته به شدت موجب رنجش سرمایهگذاران و سلب اعتماد آنها از بازارسرمایه شده است، بستهشدن طولانی مدت نمادها و باز شدن سلیقهای بعد مدت طولانی است.
در حالیکه توقف نمادهای معاملاتی در بورسهای مطرح دنیا از چند ساعت تا چند روز بیشتر تجاوز نمیکند، در بورس ما نمادهایی وجود دارند که سالهاست متوقف شدهاند و این به یعنی حبس نقدینگی سهامداران و سرمایهگذاران است. حبس نقدینگی خود به تنهایی موجب کاهش کارایی بازارسرمایه خواهد شد و نیز تبعات بسیار زیادی از جمله تقبل هزینه، کاهش نقدشوندگی بازار و نیز بروز دعاوی حقوقی بسیار میشود. سیاست گذاران باید به این اصل مهم توجه کنند که با حفظ مزیت نقدشوندگی در بازارسرمایه در واقع این امکان را فراهم میکند که سرمایهگذاران بورس، بدون نگرانی از وجود مانع برای فروش دارایی خود در زمان مقتضی، آن را بخرند، نگه دارند و در زمان مناسب بفروشند.
نقدشوندگی یکی از مهمترین مزایای بازارسرمایه در مقابل برخی داراییهای دیگر نظیر املاک مسکونی، خودرو و.... است که نقدشوندگی نسبتا کمتری دارند. اهمیت نقدشوندگی به حدی است که به عنوان یکی از معیارهای اصلی توسعهیافتگی بازارسرمایه یک کشور قلمداد میشود، چراکه نقشی محوری در شکلگیری قیمتها، کاهش ریسک انتشار عمومی اوراقبدهی و سهام، کاهش هزینه بازارگردانی و در نهایت ثبات سیستم مالی دارد. از لحاظ قانونی عواملی که موجب بسته شدن نماد شرکتی در بورس میشود شامل: توقف نماد قبل از برگزاری کلیه مجامع عمومی صاحبان سهام شرکتها و نیز قبل از برگزاری جلسه هیأت مدیرهای که طی آن قرار است در خصوص اختیارات تفویضشده توسط مجمع عمومی فوقالعاده برای افزایش سرمایه تصمیمگیری شود.
توقف نماد حق تقدم پس از اتمام مهلت قانونی پذیرهنویسی، توقف نماد به دلیل وجود اشکالات فنی، تغییر در طبقهبندی تابلو یا صنعت و توقف نماد حق تقدم پس از فروش تمام حق تقدمهای استفاده نشده و پاره سهام ناشی از افزایش سرمایه. همچنین سازمانبورس میتواند جهت پیگیری موارد مشکوک در بازار نماد یک شرکت را حداکثر به مدت ۳۰ دقیقه متوقف کند و موضوع را از مراجع ذیربط استعلام کند. بدیهی است در موارد خاص و استثنا ادامه توقف نماد منوط به نظر مدیرعامل بورس خواهد بود. همانطور که ریاست سازمانبورس اخیرا بیان داشتند که «اعتماد سرمایهگذاران خط قرمز ما به شمار میرود»، بنابراین تنها اعتقاد شعاری کافی نیست. البته جای خوشحالی و مسرت دارد که بعد از مدتها آسیب شدید سرمایهگذاران و فعالان بازار از بسته بودن طولانی مدت نمادهای بازار این مهم از سوی شاپورمحمدی به صورت جدی پیگیری شده و با مصوبه اخیر وزیر اقتصاد امید است این دغدغه مهم و برحق فعالان بازار رفع بشود.
نظر شما